We communiceren de hele dag door. Zowel non-verbaal als verbaal. Communicatie is bedoeld of onbedoeld (bewust of onbewust) een bepaalde boodschap overbrengen op iemand anders. Deze boodschap bevat informatie, die bestaat uit gedachten, gevoelens en/of gedrag. Je communiceert altijd, ook als je niets zegt. In de communicatie kan het soms flink clashen, anderzijds heb je mensen die in extreme omstandigheden vol mededogen blijven.
Mededogen: het vermogen om je met een open hart in te leven in de leef- en denkwereld van een ander.
Hoe zorg je ervoor dat je verbindend communiceert? We kunnen hier een antwoord op vinden in de theorie Geweldloze Communicatie (Nonviolent Communication) van Marshall B. Rosenberg (1934). Verbindend communiceren helpt ons stevig in het leven te staan, te zeggen wat we willen en te horen waar het de ander om gaat. Bij verbindend communiceren krijgen we zicht op onze gedachten, gevoelens en behoeften. Die kunnen we vervolgens omzetten in (non)verbale taal, die vrede en harmonie bevordert. Het is een taal van mededogen waarmee we de machtsstrijd overstijgen en bewegen naar samenwerking en vertrouwen.
Er zijn vier stappen naar verbindende communicatie. Marshall illustreert deze stappen aan de hand van voorbeelden met de Giraf en de Jakhals. De Giraf is het zoogdier met het grootste hart. De Giraf is sterk en vreedzaam, daarom staat dit dier voor verbindende communicatie. De Jakhals is een opportunist en staat voor een agressieve manier van communiceren, hij is oordelend, uit op macht, gelijk halen, dominant. Iedereen heeft een Jakhals en Giraf in zich. Het streven is om te reageren als de Giraf. Daarbij kan je praten als een Giraf, maar ook luisteren als een Giraf.
De Jakhals bij te laat komen: ongelofelijk dat je weer te laat bent gekomen. Iedereen komt op tijd, waarom jij niet! Te laat komen is echt niet OK. Iedereen vindt het vervelend dat jij te laat komt. Je hebt totaal geen respect voor de leraar door zo laat te komen.
De vier stappen naar verbindende communicatie:
1. Waarnemen
Bij de eerste stap gaat het om de observatie, de feitelijke gebeurtenissen. Dit is niet eenvoudig, omdat observeren en oordelen vaak gemengd worden. De Indiase filosoof J. Krishnamurti heeft eens gezegd dat waarnemen zonder te oordelen de hoogste vorm van menselijke intelligentie is. Het is ook echt heel moeilijk om te waarnemen zonder oordeel, kritiek of een andere vorm van analyse. Bij een pure observatie zal de tendens om zich te verdedigen veel minder zijn.
2. Gevoel
Bij de tweede stap gaat het erom aan de ander mee te delen hoe we ons voelen in relatie tot de waarneming. Voor deze stap is het belangrijk dat je voldoende gevoelswoordenschat hebt om woorden te geven aan wat je van binnen ervaart. Je hebt gevoelens bij vervulde behoeften: trots, voldaan, levendig, geboeid, heerlijk. En gevoelens bij niet-vervulde behoeften: geprikkeld, duf, onveilig, naar, ongerust, akelig.
3. Behoeften
De derde stap is het bewustzijn van behoeften. Behoeften zijn abstracte begrippen en bij alle mensen/levende wezens aanwezig zijn. Elk mens heeft dezelfde behoeften. De mate waarin de behoeften bevredigd zijn, verschilt van mens tot mens en van moment tot moment. Bij verbindend communiceren koppel je het gevoel aan de behoeften.
4. Verzoek
De vierde stap van verbindend communiceren richt je je op de vraag: wat we anderen zouden willen verzoeken om ons leven te verrijken. Na je bewust te hebben gemaakt van wat je waarneemt, voelt en nodig hebt, kan je, als blijkt dat je behoefte niet is vervuld, komen met een specifiek verzoek. Hoe uit je het verzoek zodanig dat de ander eerder geneigd zal zijn om compassievol op je behoefte te reageren?
Twee voorbeelden van alle stappen achter elkaar:
Voorbeeld 1: ‘Als je binnenkomt zonder te kloppen, voel ik me geïrriteerd, omdat ik mijn privé op prijs stel. Ik zou graag hebben dat je de volgende keer klopt voor je binnenkomt’. Voorbeeld 2: ‘Ik zie je jas en schoenen liggen in de woonkamer, ik voel me daardoor geïrriteerd, omdat ik behoefte heb aan orde. Ik zou graag hebben dat als je thuis komt je je schoenen en jas in de garage opruimt’.
Verbindend communiceren, van Jakhals naar Giraf is als het leren van een taal. Deze nieuwe taal van verbindend communiceren moet geoefend worden. Bewustwording is altijd de eerste stap naar veranderen. Ik ben zelf ook weer op scherp gezet, ik leerde meer over verbindend communiceren tijdens de opleiding ‘Kindercoach in het onderwijs’, van Inholland. Vóór mijn opleiding hoorde ik mijn schoonmoeder en partner verbindend communiceren met elkaar en met de mensen om hen heen. Hun taal sprak me erg aan... Het boek van Marshall stond ook al in de boekenkast van mijn partner. Wat een prachtige taal, verbindend communiceren. Je kunt ook cursussen volgen over dit onderwerp, bijvoorbeeld bij www.verbindingsfirma.nl of bij Nederlands Centrum voor Geweldige Communicatie, www.ncgc.nl.
Ik zou zeggen: op naar meer harmonie in het leven door verbindend te communiceren! Het is voor iedereen die verlangd naar een eerlijker, meer verbindend en diepgaander contact met zichzelf en met anderen. Let's talk VC!
