Slimme kinderen kan je gemakkelijk herkennen aan goede prestaties en een goede werkhouding. Ze genieten meestal van het naar school gaan, zijn blij met het aanbod en leren over het algemeen makkelijk. Hoogbegaafde kinderen worden vaak verward met slimme kinderen. Het woord ‘hoogbegaafd’ wordt door veel mensen gezien als een synoniem van ‘hoog-intelligent’, ‘extreem slim’ of ‘goed lerend’. In verschillende modellen komt echter naar voren dat hoogbegaafd meer omvat dan het hebben van een hoge intelligentie.
Wat was Robbie blij! Eindelijk gingen ze op school over de Grieken en de Romeinen leren! Dat boeide hem heel erg, dus hij keek uit naar deze lessen. Omdat de meester niets nieuws vertelde, heeft hij heel wat vragen gesteld. Maar Robbie moest daar mee ophouden omdat het de lessen verstoorde en te veel afweken van de leerstof.
Hoogbegaafdheidskenmerken
IQ is te testen. De meest gangbare normering is dat een IQ van 130 of hoger betekent dat een kind hoogbegaafd is. Een IQ test een moment opname. Ervaring toont echter dat kinderen die (net) onder deze grens scoren wel degelijk hoogbegaafd kunnen zijn. Deze kinderen kunnen echter wel worden gesignaleerd aan de hand van hoogbegaafdheidskenmerken. Psychiater mevrouw dr. L. Reekmans (2010) beschrijft de volgende kenmerken en noemt hypergevoeligheid als een van de existentiële symptomen van hoogbegaafdheid:
Elaine N. Aron
Psychotherapeute Elaine N. Aron (grondlegster HSP, zie mijn blog Happy Sensitive) merkte in haar onderzoeken dat veel hoogbegaafde kinderen hun talenten niet wisten te benutten vanwege hun gevoeligheden. De talenten van deze kinderen komen niet of nauwelijks tot ontwikkeling, want ze zijn ‘zwaarmoedig, zorgelijk en hebben een laag gevoel van eigenwaarde’. Het is daarom zeer belangrijk dat het emotionele welzijn van deze kinderen aandacht krijgt. Helaas hebben veel kinderen die (hooggevoelig) hoogbegaafd zijn, vaak op de basisschool al het gevoel dat ze anders zijn en er niet echt bij horen. Hoogbegaafde kinderen ervaren alles net even anders. Ofwel het kind is 'anders' en dat maakt ze kwetsbaar. Ze vallen buiten de gangbare norm. Het zou natuurlijk enorm helpen als het kind en de volwassenen om het kind heen geholpen worden om zich zelf te leren begrijpen en de omgeving juist af te stemmen zodat het kind kan bloeien en zijn talenten volop kan benutten.
Luna klaagt over haar kleding. Het kriebelt. Alle labels zijn er al uitgeknipt. Maar het kriebelt nog steeds. Na een korte discussie houdt ze gelukkig haar kleding aan. Maar ’s avonds moeten nog wel de randjes van de labeltjes eruit gehaald worden.
(Extreme) intensiteit
Hoogbegaafde kinderen vallen in eerste instantie op door de verfijnde manier van waarnemen van de wereld om hen heen. Natuurlijk ze hebben al heel jong een uitgebreide woordenschat en ze kunnen hun kennis uitstekend combineren. Maar het is voornamelijk hun gevoeligheid (ook te noemen: hyperintens, superstimulatief, hyperprikkelbaar of hoogbewust) die hen zo doet verschillen van hun leeftijdsgenoten. Hoogbegaafde kinderen zien de wereld anders door hun complexe denkprocessen en hun emotionele intensiteit. Hoogbegaafden kunnen ‘te’ zijn in alles: te gevoelig, te intens, te gedreven, te eerlijk, te idealistisch, te perfectionistisch, te kritisch. En treurig genoeg maakt dit alles hen vaak te veel voor andere mensen. Ook als de kinderen zich proberen aan te passen, voelen ze zich nog steeds misplaatst. De toegebrachte schade aan hoogbegaafde kinderen door het negeren van het fenomeen is helaas groot.
Mimoun is een stoere jongen om te zien. Hij oogt wat nonchalant, maar schijn bedriegt. Mimoun heeft een zeer sterke emotionele gevoeligheid. Emoties komen sterk binnen en hij kan er nog niet zo goed mee omgaan. Daarom blokt hij ze. Af en toe denkt hij dat hij niets meer voelt. Dan beschermt hij zich zo enorm, dat hij zichzelf ook gevoelsmatig kwijtraakt.
Overexcitabilities van K. Dabrowski
De Poolse psychiater K. Dabrowski heeft zijn opvattingen over hoogbegaafdheid uiteengezet in The Theory of Positive Disintegration. Hoogbegaafdheid wordt hierin niet gebaseerd op IQ, maar het ontwikkelingspotentieel wordt zichtbaar in de vijf gebieden van gevoeligheden (overexcitabilities):
1. Psychomotorisch
Deze kinderen zijn zeer actief en energiek. Ze bewegen veel, praten snel, zijn zeer fysiek aanwezig en hebben een enorme behoefte aan actie. Bij spanning praten zij onophoudelijk of dwangmatig, ze handelen impulsief, ze kunnen wangedrag vertonen, hebben zenuwtrekken, zijn intens gedreven.
2. Zintuigelijk
Deze kinderen zijn intens gevoelig voor ervaringen die met zintuigen te maken hebben. Ze kunnen intens genieten maar ook intense afkeer hebben. Deze kinderen krijgen meer zintuigelijke informatie binnen dan andere kinderen. Ze genieten eigenlijk van alles wat esthetische waarde heeft. Maar andersom kan er ook een extreme afkeur zijn wanneer de muziek vals is, kleding en/of bepaalde stoffen kriebelen, het eten smakeloos, de texturen onplezierig, de geur als stank wordt ervaren, enz. De opname van de informatie wordt door deze gevoeligheid sterk vergroot en daardoor raken deze kinderen snel overspoeld.
3. Emotioneel
Deze kinderen ervaren veel intense gevoelens en extreme en complexe emoties. Meestal komt dit als eerste thuis tot uiting in heftige uitbarstingen en heeft de omgeving niet direct door wat er speelt bij het kind. Deze kinderen verwarren snel hun eigen gevoelens met die van andere of andersom, waardoor ze extra belast worden. Emoties kunnen ook lichamelijk ervaren worden in de vorm van buikpijn, hoofdpijn, blozen, snel huilen, hard lachen. Veel kinderen die emotioneel gevoelig zijn, maken zich ernstig zorgen over andere mensen. Op andere mensen komt hun emotie al snel over als overdreven.
4. Intellectueel
Deze kinderen hebben een sterke behoefte aan het begrijpen van situaties en het zoeken naar de waarheid. Hierdoor zijn ze zeer vasthoudend in het oplossen van problemen. Ze hebben een grote honger naar kennis, ze willen analyseren en synthetiseren. Denken en theorieën tot zich nemen zijn favoriete bezigheden. Ze zijn intens nieuwsgierig en hebben een zeer scherpe waarneming. Een belangrijk kenmerk is de intense beleving van morele en ethische (wat is goed en wat is kwaad) zaken.
5. Beeldend
Deze kinderen hebben een grote verbeeldingskracht, vol met beelden en indrukken. Deze kinderen maken in hun manier van praten vaak gebruik van metaforen en ze visualiseren hun ideeën. Het zijn de uitvinders en de verhalenschrijvers. Ze verwarren soms de waarheid met hun fantasie. Hun herinneringen en ideeën lopen door elkaar heen.
Specialisatie als Kindercoach
Ik heb inmiddels vele boeken over hoogbegaafdheid om zoveel mogelijk te weten te komen over dit onderwerp. En mede door ouders en kinderen die mij benaderen met vraagstukken omtrent gevoeligheid en hoogbegaafdheid heb ik besloten om mij verder te gaan specialiseren als HB coach/HSP coach. Ofwel weer verder aan de studie, op dit moment (schooljaar 2021-2022) volg ik de opleiding 'Begaafdheidsspecialist' bij Fontys Hogeschool. Daarnaast heb ik afgelopen mei 2021 een vraagstuk rondom mijn eigen dochter kunnen oplossen. Het duurde me 8 jaar en 11 maanden om erachter te komen. Ze scoort op alle overexcitabilities hoog tot zeer hoog en heeft een hoog IQ. Het is een pittige uitdaging (geweest). Samen met mijn dochter werk ik nu in werkboekjes die haar helpen om zichzelf te leren ‘begrijpen’. Daarbij is de begeleiding op school natuurlijk erg belangrijk. Er zijn goede gesprekken op school om haar ontwikkeling en welbevinden te monitoren. Ik heb bij mijn dochter antwoord gekregen op de vraag: welke boodschap ligt er onder het gedrag van het kind verborgen? Het was een hele zoektocht en is het zoeken uiteindelijk zeer waard geweest!
*Note 5 februari 2022: na gerichte observaties en gesprekken zijn we inmiddels weer stapjes verder gekomen omtrent de zorg en passend onderwijs voor mijn dochter. Ze gaat nu 1x per week een ochtend naar de Plusklas van Kolibrie Talentcoaching. Dit vindt ze helemaal geweldig. Er is ook gebleken dat mijn dochter de leerstof van groep 6 beheerst en is er over gegaan tot versnelling. Dit na een zorgvuldig opgesteld plan. Ze is deze week in groep 7 begonnen. Ik heb weer een een blij meisje in huis en ze is weer super gemotiveerd om naar school te gaan en te leren! Monitoren blijft natuurlijk belangrijk. Wat als ze alle leerstof tot zich heeft genomen? Is ze na groep 8 wel klaar voor de middelbare school? Het blijft een continu proces van haar zien en horen. Daarbij ben ik haar leerkracht intens dankbaar. Haar inzet, meedenken en het echt zien van de behoeften van mijn dochter maakt het mogelijk om grote sprongen te durven maken.
*Note 8 maart 2023: mijn dochter heeft inmiddels een middelbare school gekozen. Ze gaat naar het Stanislas in Delft. Daar zit ze ook al op de Jonge Academie (voor groep acht kinderen die extra uitdaging kunnen gebruiken - momenteel krijgt ze Chinees). En Nova die houdt van vastigheid koos de school waar ze al bekend mee was. Op naar Stanislas dus! Ze zal ook tijdelijk terug keren naar de Plusklas (tot aan de meivakantie). Ze is hier na de zomervakantie van 2022 mee gestopt omdat zij nog rekenstof moest inlopen van groep 7/8 en lessen zou gaan volgen bij de Jonge Academie bij Stanislas. Maar nu is dat ruimschoots ingehaald en kan zij even terug naar een Peergroep waar haar zelfvertrouwen weer wat versterkt kan worden. Want het is soms gewoon heel lastig op school en dan is het fijn om met kinderen te zijn waar je herkenning bij voelt/ziet/ervaart en even helemaal jezelf kan zijn. Althans zo werkt het voor Nova. Zij kan dit zelf ook erg goed aangeven wat de Plusklas voor haar betekend.
*Note 29 september 2023: Nova zou Nova niet zijn als we dachten dat alles oke was met haar keuze voor de middelbare school. Want ze is helemaal niet naar Stanislas gegaan maar naar een nieuwe middelbare school in Delft. Het Mercurius College. Gelukkig kon ze daar nog terecht na haar bedenkingen over het Stanislas. Ze is daar nu een aantal weken op school en ze vindt het heel leuk! Het is een vrije school en ze werken volgens hart-hoofd-handen en dat pas haar. Ze hebben daar periode onderwijs voor drie weken. Begonnen met geschiedenis en nu natuurkunde. Daarnaast ook creativiteit, zoals boetseren en textielbewerking. De klassen zijn gemengd met mavo-havo-vwo leerlingen. De lessen zijn deels op niveau van advies. Ze hebben oog voor de ontwikkeling. Kan je meer aan dan kan je meer gaan doen. Latijn staat nu ook in haar lesprogramma. En ondertussen de vele uitdagingen van de middelbare ontdekken!
Gedicht voor Nova - 5 maart 2023 (nav Week van de Hoogbegaafdheid)
intens
hoge pieken
diepe dalen
dit is hoe
het bij jou gaat
te gevoelig
te eerlijk
te intens
te gedreven
gewoon TE met alles
zeggen mensen dan
maar
ik zie hoe je bent
ik hoor wat je zegt
ik vind jou zo krachtig
en onwijs puur
plus ontzettend sterk
jij bent mijn intense dochter
hou van jou voor altijd
Een orthopedagogisch adviesbureau dat zich heeft gespecialiseerd in het testen van hoogbegaafde kinderen en het beantwoorden van vragen rond de opvoeding van en het onderwijs aan het meer- of hoogbegaafde kind. Hele fijne ervaring met deskundige mensen! www.dotado.info
Artikel Hyperintensiteit
Ik heb in het magazine Gifted@248 een prachtig artikel gelezen over Hyperintensiteit. Het artikel staat in het herfstnummer van 2021 en heet 'Hyperintensiteit', het is geschreven door Suzanne van Haaften. Mocht je interesse hebben in het artikel kan je me mailen of appen. Zie contact gegevens.
